De normale fasen van wondgenezing wordt bereikt in verschillende fasen: hemostase, inflammatie, proliferatie en hermodellering. Om goed te genezen moet een wond deze fasen in de juiste volgorde en tijdsperiode doorlopen, zonder onderbreking en met dezelfde, optimale intensiteit



Hemostase
Hemostase betekent letterlijk bloedstolling. De hemostase begint onmiddellijk na het ontstaan van de wond. De bloedvaten trekken zich samen en er wordt een fibrineprop gevormd. In de bloedprop en het omringende weefsel komen pro-inflammatoire cytokinen en groeifactoren vrij, zoals van bloedplaatjes afgeleide groeifactoren (PDGF). Deze groei­factoren stimuleren de groei van epitheelcellen en rekruteren fibroblasten, evenals neutro­fielen en monocyten, hetgeen resulteert in het begin van de inflammatiefase (ontstekingsfase) van de wondgenezing.


Tijdsframe: onmiddellijk
Betrokken cellen: plateletcellen
Functie: vorming bloedprop
Cellulaire en bio-fysiologische acitviteit: aanmaak plateletcellen / degranulatie en vorming fibrine (trombose)

Inflammatie
Wanneer de bloeding eenmaal onder controle is, verplaatsen de ontstekingscellen zich en komen in de wond terecht. Tijdens deze fase wordt de wond en het omringende weefsel geïnfiltreerd door achtereenvolgens neutrofielen, macrofagen en lymfocyten. De neutrofielen zijn verantwoordelijk voor de afvoer van afvalstoffen van de fagocytose-cellen en micro-organismen, waardoor een infectie wordt voorkomen. Wanneer neutrofielen afsterven, komen er intra­cellulaire enzymen vrij (bijvoorbeeld elastase), die het weefsel verder doen afsterven. Macrofagen maar ook phagocytose bacteriën vormen zodoende een tweede verdedigingslinie tegen infectie. Ook scheiden ze extracellulaire enzymen af (matrix metalloproteasen of MMP’s) om het necrotisch weefsel rondom de wond af te breken. Macrofagen scheiden ook verschillende cytokinen en groeifactoren af, zoals fibro­blaste groeifactoren, epidermale groei­factoren, de trans­formerende groeifactor beta en interlukine, die allen een belang­rijke rol spelen in de volgende fase van de wondgenezing. De rol van T-lymfocyten – die na de ontstekingscellen en macrofagen in de wond terecht komen – is nog niet helemaal bekend, hoewel er verschillende studies zijn die er van uit gaan dat een vertraagde infiltratie en een verminderde concentratie van T-cellen in de wond en het omringende weefsel, in verband gebracht kunnen worden met een vertraagde wond­genezing. Andere studies menen dat subgroepjes T-lymfocyten een verschillend effect op de wondgenezing hebben, hetgeen suggereert dat CD4+cellen een positieve rol spelen bij de wond­genezing en dat CD8+cellen juist een verstorende werking hebben.



Tijdsframe: dag 1-4
Betrokken cellen: neutrofielen, macrofagen
Functie: fagocyten
Cellulaire en bio-fysiologische activiteit: infiltratie door neutrofielen en differentiatie tot macrofagen / Infiltratie door lymfocyten

Proliferatie
De proliferatiefase, die gewoonlijk de inflammatiefase overlapt, kenmerkt zich door de her-epithelialisatie, waarbij epitheelcellen worden aangemaakt, die zich vervolgens over de voorlopige matrix in de wond verspreiden. Fibroblasten en endotheelcellen zijn de belangrijkste cellen die een rol spelen bij het herstel van de dermis. Deze cellen hebben een aantal functies, waaronder het bevorderen van de capillaire groei en de aanmaak van collageen en granulatie­weefsel in het wondgebied. Endotheelcellen spelen een belangrijke rol tijdens de angiogenese. Zij ondersteunen het herstel van de capillaire bekleding van de wond. In het wondbed wordt intussen door fibro­blasten collageen aangemaakt, evenals glycosaminoglycanen en proteoglycanen, die allen een belangrijke rol spelen bij de vorming van de extracellulaire matrix. Synthese, kruisverbindingen en verdere aanmaak van collageen. Wanneer de fibroblast-cellen een frame van collageen hebben gevormd, en het verdere herstel van de dermis plaats vindt, kan de hermodel­leringsfase van het wondherstel beginnen.


Tijdsframe: dag 4-21
Betrokken cellen: macrofagen, lymfocyten, angiocyten, fibroblasten, keratinocyten
Functie: vullen van defect, huidfunctie herstellen, sluiting
Cellulaire en bio-fysiologische activitiet: hermodellering collageen, vasculaire maturatie en regressie

Hermodelleringsfase
Tijdens deze hermodelleringsfase vindt de verdere aanmaak van collageenweefsel plaats, waardoor de rekbaarheid van het weefsel toeneemt. Deze fase kan wel tot twee jaar duren.


Tijdsframe: dag 21 - 2 jaar
Betrokken cellen: fibrocyten
Functie: ontwikkelen van rekbaarheid van de huid
Cellulaire en bio-fysiologische activiteit: hermodellering collageen / Vasculaire muturatie en regressie

Geraadpleegde bron:
NTVW3-2016 (Waarom genezen sommige wonden niet?) Auteur: Dr Michael Stacey, is Surgeon in Chief, Hamilton, Canada